Κατάχρηση Φαρμάκων

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Η σύγχρονη λήψη δύο ή περισσοτέρων φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση κάποιας μεταξύ τους αλληλεπίδρασης που θα έχει σαν συνέπεια τη μείωση ή την αύξηση της δράσης ενός απ’ αυτά.

Οι αλληλεπιδράσεις ανήκουν σε δύο κατηγορίες:

α) Εκείνες που επηρεάζουν την παροχή του φαρμάκου στη θέση δράσεως του στον οργανισμό   (φαρμακοκινητικές) και

β) Eκείνες που αλλάζουν την ανταπόκριση του οργανισμού (φαρμακοδυναμικές).

Α) Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις

Η δίοδος  του φαρμάκου στον οργανισμό περνά από τα στάδια της λήψης, της απορρόφησης (γαστρεντερικό), του μεταβολισμού (ήπαρ) και της απέκκρισης (νεφροί). Αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα σε αυτά τα στάδια  μπορεί να προκαλέσει αύξηση ή μείωση της ποσότητας του φαρμάκου που φθάνει στη θέση δράσης του.

Αλληλεπιδράσεις που προκαλούν μείωση της παροχής του φαρμάκου στον οργανισμό μπορεί να προέρχονται:

 α) Από μειωμένη απορρόφηση από τον γαστρεντερικό σωλήνα. Η μείωση αυτή μπορεί να μειώσει το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Παράδειγμα αποτελεί η ταυτόχρονη λήψη σιδήρου και τετρακυκλινών τα οποία σχηματίζουν χημικές ενώσεις και μειώνεται η απορρόφηση τους.

 β) Από την επαγωγή των ηπατικών ενζύμων που μεταβολίζουν τα φάρμακα. Η επαγωγή των ηπατικών ενζύμων μεταφράζεται σε αύξηση του ρυθμού μεταβολισμού και μείωση της διαθεσιμότητας του επαγόμενου φαρμάκου στον οργανισμό. Γνωστοί επαγωγείς είναι το κάπνισμα και ο χρόνιος αλκοολισμός. Φάρμακα των οποίων οι συγκεντρώσεις στο πλάσμα μειώνονται με το μηχανισμό της επαγωγής (επαγόμενα), μπορεί κατά τη διακοπή λήψεως του επαγωγέα να αυξηθούν δραματικά έως και σε τοξικά όρια.

 γ)Από την αναστολή της πρόσληψης του φαρμάκου από τα κύτταρα-στόχους.

Αλληλεπιδράσεις που προκαλούν αύξηση της παροχής του φαρμάκου στον οργανισμό μπορεί να προέρχονται:

α) Από την αναστολή των ηπατικών ενζύμων που μεταβολίζουν τα φάρμακα. Η αναστολή μεταφράζεται σε αυξημένες και παρατεταμένης διάρκειας συγκεντρώσεις του φαρμάκου που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες.

β) Από την αναστολή της νεφρικής απέκκρισης που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες συγκεντρώσεις ενός φαρμάκου στον οργανισμό.

γ) Από την εκτόπιση ενός φαρμάκου από τις πρωτεΐνες του πλάσματος. Οι θέσεις σύνδεσης των φαρμάκων με τις πρωτεΐνες  του πλάσματος δεν είναι ειδικές και μπορεί ένα φάρμακο να εκτοπίσει ένα άλλο αυξάνοντας την ποσότητα του αδέσμευτου φαρμάκου στο πλάσμα.

Β) Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις

Αφορούν τη φαρμακολογική δράση των φαρμάκων και συμβαίνουν μεταξύ φαρμάκων με όμοια ή ανταγωνιστική δράση. Είναι οι πιο συχνές αλληλεπιδράσεις που μπορεί να εμφανιστούν σε ασθενείς. Οι ευνοϊκές μπορεί να χρησιμοποιηθούν στη θεραπευτική για την επίτευξη καλύτερου θεραπευτικού αποτελέσματος. Υπάρχουν όμως και οι ανεπιθύμητες που μπορεί να είναι σοβαρές. Για παράδειγμα η σύγχρονη χορήγησης ασπιρίνης και αντιπηκτικών αυξάνει τον κίνδυνο της αιμορραγίας.

Αλληλεπιδράσεις με αλκοόλ

Για όσα φάρμακα αλληλεπιδρούν με το αλκοόλ (αναφορά πιο πάνω) ακόμα και με απειροελάχιστη ποσότητα αλκοόλης στο αίμα οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές και να επιφέρουν βαρύτατη κλινική συμπτωματολογία.

Η σημασία των αλληλεπιδράσεων

Είναι πολύ σημαντική η γνώση των σοβαρών αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων στη θεραπευτική. Κατά τη συνταγογράφηση τους απαιτείται προσοχή και είναι απαραίτητο ο γιατρός και ο φαρμακοποιός σας να γνωρίζουν τι φάρμακα λαμβάνετε προτού χορηγήσουν άλλα, καθώς η σοβαρότητα των αλληλεπιδράσεων ποικίλει από ασθενή σε ασθενή.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στη χορήγηση φαρμάκων στις ακόλουθες περιπτώσεις :

• Ασθενείς με χρόνιες παθήσεις όπως υπέρταση, διαβήτη, καρδιοπάθειες κ.α
• Ηλικιωμένοι και ασθενείς με ηπατική και νεφρική δυσλειτουργία
• Ασθενείς που λαμβάνουν ψυχιατρικά φάρμακα και κατασταλτικά του ΚΝΣ
• Ασθενείς που λαμβάνουν αντιαλλεργικά φάρμακα
• Ασθενείς που λαμβάνουν αντιβιοτικά, αντιμυκητικά
• Ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά
• Ασθενείς σε ορμονική θεραπεία

Ref: Εθνικό συνταγολόγιο ΕΟΦ